Fasciatherapie: alles wat je moet weten

Wat is Fasciatherapie?

Fasciatherapie is een zachte, diepgaande body-mind methode, die de lichamelijke en de psycho-emotionele aspecten van een klacht gelijktijdig aanpakt. Ze omvat een therapeutisch gedeelte waar de fasciatherapeut, in samenwerking met de patiënt, de klachten opheft en een educatief gedeelte waar de patiënt tools krijgt om mee aan de slag te gaan. Dit educatieve luik wordt ook wel somato-psychopedagogie genoemd.

De fasciatherapeut gebruikt manuele fasciale technieken en bewegingseducatie al dan niet in combinatie met bewustwording en een counseling. De fasciatherapie die we aan de BodyMind Academy aanleren beperkt zich dus niet enkel tot het behandelen van de fascia maar richt zich naar de hele persoon met een klacht. Fascia speelt in onze gezondheidsregulatie een gelijkwaardige rol als het zenuw/hormonenstelsel, het bloedvatenstelsel, het emotionele of de cognitie. Het spreekt dan ook voor zich dat we al deze aspecten in een behandeling en begeleiding implementeren. De methode is gebaseerd op wetenschap en wordt aan onderzoek onderworpen.

Wat is Fascia?

Om de term ‘fascia’ goed te begrijpen moeten we eerst de term ‘bindweefsel’ aankaarten. Dit verbindend weefsel is overal in ons lichaam aanwezig. De samenstelling van bindweefsel is vrij eenvoudig en vind je in het lichaam terug onder oneindig veel vormen. Het doet zich voor als een netwerk, een vlies, een enveloppe of bundel en zelfs als een orgaan. Het kan hard of zacht zijn, rekbestendig of elastisch. Bindweefsel doorweeft ons ganse lichaam als een driedimensionaal netwerk. Het zit in elke cel, omsluit die en verbindt de cel met andere cellen. Het zit in al onze organen, in zenuwen, bloedvaten, spieren, beenderen…het beschermt die met een fasciaal weefsel en verbindt alles met alles. Het is één continuïteit. De bindweefselverbindingen tussen de spieren zijn veel losser dan deze die de spieren omsluiten. Dit zorgt er dan voor dat de ‘met elkaar verbonden spieren’ toch vrij kunnen
glijden ten opzichte van elkaar.

Indien het bindweefsel zich voordoet als een aparte structuur noemen we dit een fascia. Zo is bijvoorbeeld de fascia thoraco-lumbalis de naam van een bindweefselvlak dat zich achteraan de lendenwervels en onderste borstwervels bevindt. Het verbindt de buikspieren met de rugspieren, de bilspieren en sommige spieren tussen de romp en de armen. Zo is een pees een fasciale structuur die enkel bestaat uit bindweefsel waarvan de vezels in een bundel liggen samengepakt. De pezen zijn uitlopers van het driedimensionele bindweefselnetwerk in en rond de spier en is aan zijn ander uiterste verbonden met botten, die ook weer omgeven worden door een fascia, het beenvlies. Elk vlies rond de spier is verbonden met omliggende spieren en tegelijkertijd ook verbonden met het bindweefselnetwerk binnenin de spier waarin de spiercellen, bloedvaten en zenuwen zich bevinden.

Wat is de functie van fascia in ons lichaam?

We kunnen ons lichaam zien als een fasciaal systeem dat bestaat uit verschillende fasciale structuren, elk met hun specifieke samenstelling van bindweefsel en eigen functie.

Het bloedvatenstelsel is een fasciale buisachtige structuur dat het bloed doorheen het lichaam laat vloeien en de opbouw van de zenuwen bestaat uit een samenstelling van bindweefsel waarin zenuwbanen liggen die elektrische impulsen laten passeren.

De fascia hebben verschillende functies:

• Het omsluit, beschermt elk orgaan en het verbindt en scheidt de organen ten opzichte van elkaar. Sommige fasciale lagen, zoals de diepe fascia rond de spieren, zijn dichter en vezeliger, terwijl andere, zoals het bindweefsel tussen de spieren losser is. Zo zijn alle spieren verbonden maar kan elke spier toch vrij bewegen.
• Het zet de krachten die door de spiercontracties worden veroorzaakt over op andere spieren, pezen en botstukken. Fascia draagt zo bij tot een aangepaste kracht en precisie van de beweging.
• Het is een waarnemend orgaan. De vele zenuwbanen die in de fascia gelegen zijn sturen impulsen naar onze hersenen. Deze verwerken die impulsen waardoor we op de hoogte worden gebracht van de toestand van ons lichaam, van de beweging die we uitvoeren, hoe we ons voelen enz. Fascia is zo het zintuigelijk orgaan voor waarneming van de postuur, de beweging, de toestand van je lichaam, hoe jij je voelt en zelfs het gevoel van bestaan.
• Het is een reactief orgaan. Al naar gelang de omstandigheden kan het bindweefsel of breder worden of samentrekken, hard worden of juist zacht. Lichamelijke én psychische stress hebben daar een invloed op.

Wat is het typische aan een opleiding fasciatherapie vanuit het BodyMind principe bij de BMA ?

In het geval van zuivere lichamelijke letsels volstaat het om zuiver lichamelijk en ‘fasciaal’ te behandelen om het letsel op te lossen. In het geval van niet specifieke klachten, chronische klachten en zware aandoeningen die toch meer dan 80% uitmaken van de klachten waarvoor men een huisarts raadpleegt is het wenselijk een zuivere lichamelijke behandeling te combineren met psycho-emotionele. Dit gebeurt op een heel specifieke manier, namelijk het ompolen van de hersenverwerking. Het is niet opdat je het lichaam terug in evenwicht brengt dat het psycho-emotionele zich automatisch aanpast. Dan is het wenselijk om de hersenverwerking erbij te betrekken. Als BMA onderkennen we dit en implementeren we deze inzichten dus ook vanaf het eerste seminarie in onze basisopleiding.

Waarom hersenverwerking?

De hersenen vormen de link tussen lichaam en de geest. Fascia behoort bij het lichaam en staat in verbinding met de hersenen via zenuwbanen. De hersenen ontvangen impulsen vanuit ons perceptief orgaan ‘fascia’ en verwerken die tot informatie. Een gedeelte van die geproduceerde informatie blijft onbewust en een klein deel verschijnt in onze geest onder de vorm van een bewuste gedachte en een bewust gevoel. Tegelijk worden impulsen gestuurd naar het lichaam dat reageert.

Die bewuste gewaarwordingen en lichamelijke veranderingen beïnvloeden dan weer de hersenverwerking en de hersenverwerking beïnvloedt tegelijk het lichaam en die gedachten. Bovendien komen het geheugen en een projectie naar de toekomst ook tussen. Het is één complex kluwen van impulsen die de hersenen bereiken vanuit het lichaam en het bewustzijn en het onbewuste. Een van de belangrijkste kenmerken in deze complexiteit is dat de hersenen werken volgens patronen die steeds maar opnieuw gevolgd worden. Zo heeft elkeen zijn eigen bewegingspatroon, zijn patroon van emotioneel reageren of denken. In goede omstandigheden is dit informatie als een soepel en aanpasbaar lichaam, een gevoel van welzijn en positieve en motiverende gedachten.

Wanneer je echter in een negatieve spiraal belandt , krijg je een bewust gevoel van pijn, spanning of ongemak met een daarbij horend gevoel van onwelzijn en negatieve gedachten.
Het omslaan van deze patronen kan ten alle tijde en leidt in plaats van naar een gepast antwoord naar een niet gepast antwoord met gezondheidsproblemen als gevolg. Er is geen ‘ziekte’ aan te tonen maar door een foute hersenverwerking reageert het lichaam niet goed meer. Je  krijgt negatieve emoties en gedachten.

We spreken dan over niet-specifieke klachten en functioneel somatische syndromen zoals burn-out, fibromyalgie en chronisch vermoeidheidssyndroom. De hersenen nemen bij deze klachten een centrale plaats in en dit probeert de fasciatherapeut te veranderen. De fasciatherapeut probeert de hersenverwerking weer in een positieve spiraal om te buigen door een blend van fasciale technieken, perceptie en bewustwording. Hij vertrekt in dit geval centraal en werkt van daaruit naar een positieve lichamelijke en psycho-emotionele respons.

Is fasciatherapie wetenschappelijk onderbouwd?

Vroeger dacht men dat het bindweefsel enkel een ondersteunende en opvullende rol binnen het lichaam vervulde en dat het diende om alle elementen in ons lichaam mechanisch te ondersteunen en zonder wrijving te laten bewegen. Sinds 1980 stelde Professor Danis Bois en ook andere academici en wetenschappers  vast dat de fascia een rol speelt binnen het functioneren van de persoon en gelijkwaardig moet benaderd worden zoals het zenuwstelsel, het bloedvatenstelsel, het emotioneel reageren en de cognitie. Maar liefst 98% van ons lichaam bestaat uit bindweefsel en het verbindt alle lichaamsdelen tot een eenheid. Daarom is het dus niet onlogisch dat de fascia ook een rol speelt in het ontstaan van allerlei
klachten en aandoeningen.

Wat is het verschil tussen osteopathie en fasciatherapie?

Osteopathie behandelt eveneens ‘fascia’ en claimt ook de term fasciatherapie. Het grote verschil met osteopathische fasciale technieken is dat fasciatherapie  de combinatie van lichamelijke en psycho-emotionele factoren waaruit de aandoening tegelijk aanpakt. Bij fasciatherapie wordt het lichaam nooit gemanipuleerd (“gekraakt”). De behandeling verloopt altijd zacht, diepgaand en respectvol. In onze vorm van fasciatherapie beïnvloeden we rechtstreeks het lichaam, de verwerking in de hersenen en de psycho-emotionele factor. En dit is uniek in de medische wereld.

Hoe kan je een fasciatherapeut worden?

Heb je een achtergrond als kinesitherapeut of osteopaat? Dan kan je de BodyMind Academy de basisopleiding tot fasciatherapeut MDB volgen. De opleiding bestaat uit verschillende modules, waarbij je 2 jaar op rij 18 lesdagen per schooljaar doorloopt. Nadien heb je ook de mogelijkheid om een 3de uitbreidingsjaar te volgen. De BodyMind Academy organiseert bovendien continu korte opleidingen voor afgestudeerde fasciatherapeuten om hun kennis te onderhouden en nieuwe inzichten te delen.